Thơ lục bát là thể thơ với câu 6 chữ và 8 chữ truyền thống, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc Việt Nam. Hãy để The POET giúp bạn trả lời định nghĩa cũng như hướng dẫn viết nên những dòng thơ lục bát hay nhất.
Giải thích thể thơ lục bát là gì?
Thơ lục bát (Sáu tám) là thể thơ có một câu sáu tiếng rồi đến một câu tám tiếng nối tiếp nhau. Hình thức này bạn sẽ thường bắt gặp khi tìm hiểu về các bài ca dao Việt Nam.
Tuy nhiên điểm khác biệt giữa ca dao với thơ lục bát được sáng tác bởi nhà thơ là thanh bằng trắc. Ca dao thường không tuân thủ nghiêm ngặt quy luật này.
Câu mở đầu là câu lục và câu kết thúc là câu bát. Trong trường hợp muốn nhấn mạnh thông điệp, tác giả có thể dừng lại ở câu lục.
Một bài thơ có thể kéo dài tới cả trăm hay hàng ngàn câu tùy vào ý tưởng và cảm xúc của tác giả. Không có bất cứ giới hạn nào về số dòng.
Điều bạn cần chú ý là cách gieo vần, thanh âm trong những câu thơ như thế nào. Tiếng cuối của câu lục sẽ hiệp vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng cuối của câu bát lại hiệp với tiếng thứ 6 của câu lục.
Thể thơ này mang đậm bản sắc văn hoá Việt Nam, mang theo một đặc trưng rất “quê”. Nghĩa là khi đọc vào, bạn dễ dàng bắt gặp sự giản dị và nhẹ nhàng của người Việt.
Về vị thế, lục bát có thời gian phát triển lâu dài và khẳng định chỗ đứng trong nền văn học. Sáng tác trên thể thơ này không khó và sự quen thuộc giúp câu từ dễ đi vào lòng người.
Nếu để so sánh, thơ sáu tám ở Việt Nam tựa như thơ Đường của Trung Quốc. Nó xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày, qua lời ăn tiếng nói, qua văn học dân gian.
Đây là thể thơ truyền thống không gì có thể thay thế và sẽ mãi trường tồn qua năm tháng.
Lục bát xuất hiện nhiều trong thơ ca Việt Nam với vị trí không thể thay thế
Hướng dẫn viết thơ lục bát chuẩn hay nhất
Thực ra việc sáng tác trên nền thơ sáu tiếng-tám tiếng không hề khó. Bạn chỉ cần để ý một chút đến cách gieo vần, thanh bằng trắc với ngữ điệu là có ngay cho mình tác phẩm tuyệt vời.
1. Tuân thủ quy tắc gieo vần của thể thơ lục bát
Bạn không nhất thiết phải sử dụng các âm trùng nhau, có thể phát âm gần giống là được. Ví dụ như câu trên có “uyên” thì câu dưới dùng “yên” cũng được. Lưu ý rằng thanh điệu phải trùng nhau mới tạo ra được sự gắn kết.
Đa số các tác giả sẽ chọn cách gieo vần lưng và vần chân để dễ sắp xếp từ ngữ. Việc thả vần linh hoạt, xen kẽ cũng giúp tạo ra tính đa dạng cho tác phẩm.
Càng là bài thơ dài thì càng cần phải tuân thủ nguyên tắc về vần điệu.
2. Thả thanh đúng chữ để tạo ra ngữ điệu
Thanh bằng và trắc nên được nằm xen kẽ nhau và đồng điệu ở các tiếng gieo vần. Nếu câu lục là Bằng-Bằng-Trắc-Trắc-Bằng-Bằng thì câu bát phải là Bằng-Bằng-Trắc-Trắc-Trắc-Bằng-Bằng-Bằng.
Một quy tắc rất quan trọng mà đa số người mới sáng tác hay bỏ quên là thanh trong câu bát. Tiếng thứ 6 và tiếng thứ 8 phải khác dấu nhau dù đều là bằng.
3. Chú ý nhịp điệu trong thơ lục bát
Nhịp điệu không phải quy chuẩn bắt buộc và nghiêm khắc của thể thơ lục bát. Thế nhưng đây là yếu tố không thể thiếu, dù bạn không tuân thủ đúng niêm luật hoàn toàn thì cũng vẫn cần phải tạo ra nhịp trong câu.
Cách ngắt tiếng phổ biến nhất là chẵn 2/2/2 (Câu lục) và 2/2/2/2 (Câu bát). Tùy vào nội dung, ngữ cảnh mà bạn có thể ngắt kiểu 3/3 và 4/4/ hoặc 3/3 và 3/3/2.
Việc lồng ghép nhịp điệu giúp câu thơ trở nên nhẹ nhàng, du dương hơn. Điều này có thể chứng minh qua các bài hát ru Bắc Bộ, cực kỳ bay bổng và dịu dàng.
Nhịp điệu cũng là yếu tố giúp lục bát được ưa chuộng hơn cả trong các thể thơ truyền thống. Tính ứng dụng của thể thơ này rất cao, ngoài sáng tác văn học còn là ca dao, đồng dao, vè, hát ru con.
Lục bát là thể thơ có tính ứng dụng cao
Xuất xứ của thơ lục bát và quá trình phát triển
Tìm về các trang sử ghi nhận hành trình của văn học Việt sẽ thấy thể thơ cổ điển này đã được định hình từ thế kỷ X. Đây cũng là thời điểm nước Nam có sự hình thành rõ nét trong hệ thống ngôn ngữ.
Quá trình phát triển của thể thơ lục bát khá dài, gắn liền với các giai đoạn lịch sử. Ở mỗi thời kỳ mà nội dung, cách ngắt nhịp của các tác phẩm cũng có sự khác biệt.
Thơ lục bát trải qua 500 năm để hình thành một cách rõ ràng trong nền văn học. Thời kỳ hoàn thiện là xuyên suốt 200 năm sau đó với các bài thơ trung đại.
Thời điểm mà thể thơ truyền thống này chạm tới đỉnh cao là ở 100 năm tiếp theo. Lúc này các tác phẩm kinh điển cũng xuất hiện, nổi bật nhất là Truyện Kiều.
Đến thời kháng chiến, thể thơ lục bát cũng được nhiều tác giả hiện đại sử dụng.
Tham khảo thơ lục bát trên The POET magazine
Nền tảng tổng hợp và phân tích văn học The POET là nơi để bạn trau dồi kiến thức hữu ích về thơ. Những tác phẩm hay nhất, nổi trội nhất đều được chia sẻ trên website.
Chủ đề sáng tác cực kỳ đa dạng với thơ vu lan, thơ viết cho cha, thơ tình yêu,… Mỗi ngày đều có những nội dung mới được cập nhật, khiến bạn đọc mãi không thấy chán.
Những bài thơ vu lan viết cho mẹ trên The POET magazine
Kết luận
Thể thơ lục bát chứa đựng tinh hoa dân tộc, là kết quả của sức sáng tạo tuyệt vời. Thế hệ ngày nay cần gìn giữ và phát triển kho báu này để thơ sống mãi với thời gian.